Τι κοινό έχουν η φέτα, το φυστίκι Αιγίνης, η Μαστίχα Χίου, τα μήλα Ζαγοράς και η πατάτα Νάξου; Είναι μόνο 5 από τα 107 προϊόντα της ελληνικής γης των οποίων η ονομασία προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς κάθε ένα από αυτά έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά τα οποία οφείλονται είτε στις ιδιαίτερες συνθήκες της περιοχής που παράγονται, είτε σε παραδοσιακές πρακτικές που ακολουθούνται για την παραγωγή τους.
Λόγω ακριβώς της προστασίας αυτής, δεν επιτρέπεται να κυκλοφορεί στο εμπόριο λευκό τυρί άλμης από αγελαδινό γάλα που παράγεται στη Γαλλία με την ονομασία φέτα. Ακόμη και το λευκό τυρί άλμης που παράγεται από αιγοπρόβειο γάλα στην Κρήτη δεν επιτρέπεται να κυκλοφορήσει στο εμπόριο με το όνομα φέτα.
Το γεγονός ότι οι συγκεκριμένες ονομασίες προστατεύονται σε επίπεδο ΕΕ επικοινωνείται προς το ευρύ καταναλωτικό κοινό μέσω του ειδικού σήματος που τα προϊόντα αυτά έχουν στις συσκευασίες τους. Είναι προφανές ότι για να αποκτήσουν οι επιχειρήσεις που παράγουν και διακινούν τα προϊόντα αυτά το δικαίωμα χρήσης του σήματος υπόκεινται σε ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές.
Όλα τα παραπάνω εντάσσονται στην πολιτική της ΕΕ για την προστασία των Ονομασιών Προέλευσης των γεωργικών προϊόντων. Η πολιτική αυτή δεν είναι νέα. Έχει βάθος που υπερβαίνει τα 25 χρόνια και εξελίσσεται συνεχώς προκειμένου να εξυπηρετήσει πολλαπλούς στόχους (οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς κλπ). Η πολιτική αυτή βρίσκεται για μια ακόμη φορά σε διαδικασία διαβούλευσης με σκοπό να συμπεριλάβει προτάσεις που θα την καταστήσουν πιο αποτελεσματική.
Ποια είναι όμως τα αποτελέσματα της πολιτικής αυτής τα τελευταία 25 χρόνια στην Ελλάδα; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα (βιβλιογραφική και επιτόπια) που έχει διεξάγει η Simbiosis διαπιστώνεται ότι:
- Η Ελλάδα με 107 ονομασίες προϊόντων που τυγχάνουν προστασίας βρίσκεται στην 5η θέση μεταξύ των Κρατών – Μελών της ΕΕ. Η χώρα με τις περισσότερες προστατευόμενες ονομασίες είναι η Ιταλία και ακολουθείται από τη Γαλλία και την Ισπανία.
- Τα περισσότερα προϊόντα που έχουν προστατευόμενη ονομασία είναι προϊόντα που παράγονται σε σχετικά περιορισμένες περιοχές και έχουν μικρό όγκο παραγωγής. Εξαίρεση αποτελεί η φέτα η οποία παράγεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και στη Λέσβο με όγκο παραγωγής περίπου 120.000 τόνους εκ των οποίων το 50% περίπου εξάγεται.
- Ο αριθμός των επιχειρήσεων που ελέγχονται από τον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και έχουν το δικαίωμα χρήσης των σημάτων ΠΟΠ-ΠΓΕ ξεπερνούν τις 700.
- Τα προϊόντα ΠΟΠ-ΠΓΕ στα οποία εστιάζουν το ενδιαφέρον τους οι επιχειρήσεις είναι κυρίως η ΦΕΤΑ, οι ελιές ΚΑΛΑΜΑΤΑ και το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο ΣΗΤΕΙΑ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ.
- Παρά το γεγονός ότι έχουν τύχει προστασίας οι ονομασίες 5 προϊόντων αυτά δεν κυκλοφορούν στην αγορά
- Σε ευρωπαϊκό επίπεδο κατά μέσο όρο η τιμή ενός προϊόντος με προστατευόμενη ονομασία είναι 2,23 φορές υψηλότερη από την τιμή ενός συγκρίσιμου προϊόντος του οποίου η ονομασία δεν προστατεύεται. Η μεγάλη αυτή διαφορά στην τιμή δεν ισχύει στην Ελλάδα.
- Η αναγνωρισιμότητα των ευρωπαϊκών σημάτων για τα προϊόντα ΠΟΠ-ΠΓΕ στη χώρα μας είναι εξαιρετικά χαμηλή. Πολλοί καταναλωτές αν και αναγνωρίζουν τα τα προϊόντα αυτά ως παραδοσιακά, θρεπτικά και υγιεινά αγνοούν πλήρως το καθεστώς προστασίας τους και την ισχύ/σημασία των ευρωπαϊκών σημάτων.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο ο οποίος κρατά τις τιμές των εξαιρετικών αυτών προϊόντων καθηλωμένες στα επίπεδα των συμβατικών με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να χάνουν τη δυνητική υπεραξία που θα μπορούσαν να έχουν όχι μόνο για τους τοπικούς παραγωγούς αλλά και για την ανάπτυξη της υπαίθρου.
